زردی و شیرمادر

زردی نوزادان و ارتباط آن با شیرمادر:

 ارتباط بین زردی و شیرمادر را می توان به دو دسته مشخص زیر تقسیم کرد:    

• الف: بروز زردی بدلیل دریافت کم شیرمادر:
  1. این مسئله اغلب در هفته اول تولد اتفاق می افتد.
  2. علت آن عدم آموزش کافی در نحوه شیردهی، ترخیص زود هنگام از زایشگاه (قبل از 48 ساعت) و بطور کلی کمبود دریافت شیرمادر می باشد.
  3. اغلب درنوزادان مادرانی است که اولین تجربه را در شیردهی دارند.
  4. گاهی در بررسی مشخص می شود که مادر دچار احتقان پستان، زخم و شقاق در نوک پستان، ضعف و بی حالی و… می باشد.
  5. گاهی هم اشکال از طرف نوزاد است که مثلا مکیدن خوبی ندارد.

در همه این موارد همانگونه که مشخص است، تشویق به شیردهی مکرر، اجتناب از تجویز تغذیه ای بجز شیرمادر و حمایت و مشاوره شیردهی سبب دریافت هر چه بیشتر شیرمادر می شود و علاوه بر رفع زردی از سایر مشکلات متعددی که بدلیل عدم دریافت شیرکافی بروز می کند جلوگیری می نماید.

• ب: بروز زردی بدلیل شیرمادر:
  1. از نظر زمانی این زردی در تداوم زردی فیزیولوژیک و یا از هفته دوم تولد ظاهر می شود ( لذا اکثر زردی های نوزادی که در روزهای اولیه تولد ظاهر می شوند ارتباطی با این مسئله ندارند.)
  2. نوزاد علائمی از همولیز (تخریب گلبول های قرمز و کم خونی) ندارد و ظاهر بیمار در بیشتر مواقع بیمار گونه نیست (لذا در موارد زردی همراه با همولیز و یا نوزادان با ظاهر بیمار گونه این تشخیص مطرح نمی شود).
  3. در گذشته فکر می شد که وجود موادی مانند غلظت بالای اسید های چرب اشباع نشده در شیر مادر و یا ماده ای به نام “پرگنان 3 آلفا- 20 بتا دیول” در شیر این مادران وجود دارد که سبب  مهار آنزیم UDPGT در کبد نوزاد می شود.
  4. امروزه بیشترین عامل را وجود چرخه فعال روده ای – کبدی در این نوزادان و یا کمبود فعالیت آنزیم بتا گلوکورونیداز می دانند.
  5. یا دآوری می شود که در موارد زردی های طول کشیده، سایر علل پاتولوژیک قبل از تشخیص زردی شیرمادر مد نظر بوده و احتمال آنها باید رد شود.

بنابراین با توجه داشت که قطع نمودن شیرمادر در  بیشتر موارد مجاز نیست و اکثر مطالعات تنها در زمانی که زردی نوزاد نزدیک به حد تعویض خون باشد و در خطر تاثیر بیلی روبین  بر روی مغز  و ایجاد آنسفالوپاتی ( کرنیکتروس) باشد، توصیه به قطع موقت شیرمادر برای 24 یا 48 ساعت و یا تداوم شیرمادر به همراه چند وعده فرمولا در روز را پیشنهاد می کنند. 

تذکرات مهم:

• در مورد انتخاب بیمار و تصمیم گیری در مورد اینکه اندیکاسیون دخالت در مورد قطع موقت شیرمادر وجود دارد یا نه،بسیار دقت شود.
• به مادر آموزش داده شود تا شیر اضافی خود را بدوشد و تلاش نماید تا از احتقان پستان و یا کم شدن شیر جلوگیری نماید.
• همواره در صورت تجویز موقت فورمولا توصیه شود که آن را بعد از تغذیه با شیرمادر به نوزاد بدهند.
• به هیچ وجه شیر خشک را با شیشه به نوزاد ندهند. و از روش های جایگزین مانند: استفاده از  فنجان، قاشق ، سرنگ و یا قطره چکان باشد.
• حداکثر پس از دو روز مجدا نوزاد را با شیرمادر خودش تغذیه نمایند.
• اگر چه ممکن است در مواردی که تشخیص کاملا درست باشد بعد از تغذیه مجدد با شیرمادر مختصری بیلی روبین بالا برود اما این افزایش بسیار کم بوده و بتدریج کاهش می یابد.
• نکته مهم آخر این که اگر حتی زردی بدلیل شیرمادر باشد و میزان بیلی روبین چندان به حد خطرناک نرسد، در صورت تداوم شیرمادر و شروع فتوتراپی(قرار دادن زیر نور مخصوص)، بتدریج بیلی روبین شروع به کم شدن وبرطرف شدن می نماید.